Tomaszowska Drużyna Wojów - Algiz

Prawa

PreambuÂła
Pozycje i rangi s¹ ustalone tylko by przybli¿yÌ nam realia minionych wieków, oraz wprowadziÌ pewn¹ organizacjê. Jednak nie mo¿e dojœÌ do sytuacji w której ktoœ o wy¿szej pozycji gardzi, poni¿a, lub wykorzystuje osobê stoj¹c¹ ni¿ej od niego w hierarchii. Wszyscy cz³onkowie Dru¿yny s¹ wobec siebie równi.
Powodem dyskryminacji nie mo¿e byÌ równie¿ wiek, p³eÌ, wyznawana wiara, lub wykonywana praca. Ka¿dy ma mo¿liwoœÌ braÌ pe³ny udzia³ w ¿yciu dru¿yny chyba, ¿e zakazuje tego inne prawo

I WÂładze:
1. NajwyÂższÂą wÂładzĂŞ w TDW posiada Jarl.

2. Jarl:
- mianuje GÂłosiciela Praw i Godiego, ktĂłrzy sÂą mianowani bezterminowo, mogÂą oni sami zrezygnowaĂŚ lub zostaĂŚ odwoÂłani przez Allthing. Wydaje dekrety, postanowienia i rozporzÂądzenia dotyczÂące wszystkich spraw zwiÂązanych z TDW. Jarl sprawuje wÂładze bezterminowo.
- jeœli Dru¿yna uzna, ¿e Jarl nie wywi¹zuje siê ze swojej roli, zwo³uje siê nadzwyczajny Allthing w celu oceny jego dzia³alnoœci. Jeœli wniosek zostanie przyjêty nastêpuje g³osowanie. W przypadku 80% g³osów Jarl traci swoj¹ w³adzê. Ka¿da z klas spo³ecznych w Dru¿ynie posiada inn¹ si³ê g³osu
 *wolny - 1 gÂłos
 *starszy - 2 gÂłosy
 *thing (za wyjÂątkiem Jarla) - 3 gÂłosy
- gÂłosicielem Praw lub Godim moÂże zostaĂŚ wolny lub starszy. Automatycznie przy wyborze na GÂłosiciela Praw lub Godiego wolny zostaje starszym.

3. GÂłosiciel Praw:
- Pilnuje przestrzegania wszystkich praw TDW, rĂłwnieÂż zwyczajowych.
- ZwoÂłuje Allthing.
- Wraz z Godim przeprowadza Allthing.
- MoÂże mianowaĂŚ StraÂżnikĂłw Praw, ktĂłrzy pomagajÂą mu w wypeÂłnianiu obowiÂązkĂłw.
-Utrzymuje dyscyplinĂŞ w TDW
- SÂądzi czÂłonkĂłw DruÂżyny
-  Trzyma pieczĂŞ nad historycznoÂściÂą i rekonstrukcjÂą

4. Godi:
- Wraz z GÂłosicielem Praw przeprowadza Allthing.
- ZwoÂłuje uroczystoÂści.
- Przeprowadza uroczystoÂści.
- GÂłosi wiedzĂŞ o bogach.
- MoÂże dobieraĂŚ pomocnikĂłw, ktĂłrzy pomagajÂą mu w wypeÂłnianiu obowiÂązkĂłw.
- Trzyma pieczĂŞ nad historycznoÂściÂą i rekonstrukcjÂą
- OsÂądza w sprawach religijnych. W razie nieobecnoÂści GÂłosiciela Praw, sÂądzi czÂłonkĂłw DruÂżyny

5. Kodeks Dyscyplinarny
- Zawiera katalog kar stosowanych w TDW

II Organizacja:

1.Kandydat :
- musi posiadaĂŚ minimum 14 lat
- nie ma prawa gÂłosu na Althingu.
- gdy posiada skompletowany strĂłj podstawowy (koszule, spodnie, [buty jeÂżeli nie chce biegaĂŚ boso] lub sukniĂŞ, fartuch, [buty] ) na Althingu moÂże ubiegaĂŚ siĂŞ o przyjĂŞcie do grona otrokĂłw swojÂą wolĂŞ zgÂłasza GÂłosicielowi Praw. KaÂżde przyjĂŞcie jest wpisywane do kronik TDW, musi zostaĂŚ potwierdzone testem odnoÂśnie wiedzy historycznej. Test odbywa siĂŞ przed Godim i GÂłosicielem Praw.
- kandydat nie moÂże braĂŚ czynnego udziaÂłu w bitwach.
- ma obowiÂązek przynajmniej raz w miesiÂącu uczestniczyĂŚ w treningu (zbrojnych lub ÂłucznikĂłw) albo w zajĂŞciach przydatnych TDW np. w ciuchowaniu.
- podczas okresu kandydackiego zbiera sprawnoœci które wprowadzê go w dzia³alnoœÌ naszej Dru¿yny, i pozwol¹ sprawdziÌ cz³onkom czy jest gotowy na wst¹pienie w nasze szeregi. Jest to dok³adnie opisane w dziale "Rekrutacja"

2.Otrok:
- nie ma prawa gÂłosu na Althingu. - Nie moÂże uÂżywaĂŚ miecza, duna (dan axe), szabli, buÂławy, ozdĂłb z innego metalu niÂż miedÂź, skĂłr z wilka, niedÂźwiedzia, lisa, elementĂłw stroju w kolorze czerwonym, czarnym, niebieskim oraz ich bezpoÂśrednich pochodnych.
- w czasie Althingu, na którym zostaje siê otrokiem wybiera opiekuna z grona wolnych i starszych, gdy sam nie jest w stanie podj¹Ì decyzji w³adze TDW wybieraj¹ za niego.
- w czasie Althingu mo¿e ubiegaÌ siê o uwolnienie zg³aszaj¹c swoj¹ wolê G³osicielowi Praw. G³osiciel Praw rozwa¿a kandydaturê po konsultacjach z Jarlem. Ka¿dy wolny i starszy mo¿e wnieœÌ g³os w sprawie uwolnienia siê otroka do G³osiciela Praw lub Jarla. Gdy proœba o uwolnienie zostanie rozpatrzona pozytywnie na najbli¿szym Althingu odbêdzie siê ostatnia próba - walki. Otrok musi zdecydowaÌ czy chce siê uwolniÌ przez walkê wrêcz czy strzelanie z ³uku (zasady ustala Godi). Otrok mo¿e te¿ byÌ uwolniony z pominiêciem próby walki na wniosek Jarla przy aprobacie Godiego i G³osiciela Praw. Ka¿de uwolnienie og³aszane jest przez Jarla na Althingu i podlega wpisowi do kronik TDW.
- by mĂłc przystÂąpiĂŚ do uwalniania siĂŞ  otrok ma obowiÂązek przynajmniej raz w miesiÂącu w okresie miĂŞdzy Althingiem na ktĂłrym siĂŞ chce uwalniaĂŚ, a Atllhingiem go poprzedzajÂącym uczestniczyĂŚ w treningu (zbrojnych lub ÂłucznikĂłw) albo ciuchowaniu, craftingu lub innej przydatnej dla Bractwa czynnoœÌ.
- ma obowiÂązek pÂłaciĂŚ skÂładki

3. Wolny:
- powinien mieĂŚ skoĂączone 16 lat
- ma prawo do gÂłosowania na Althingu.
- moÂże byĂŚ opiekunem jednego otroka.
- moÂże dobrowolnie wstÂąpiĂŚ do straÂży starszego.
- MoÂże uÂżywaĂŚ kolorĂłw czerwonego, czarnego i niebieskiego oraz ich bezpoÂśrednich pochodnych, ale nie powinny one stanowiĂŚ istotnego elementu jego stroju.
- ma obowiÂązek przynajmniej 2 razy w miesiÂącu barĂŚ udziaÂł w treningach lub innych przydatnych dla TDW czynnoÂściach
-  ma obowiÂązek pÂłaciĂŚ skÂładki

4. Starszy:
- starszym zostaje wolny zarzÂądzajÂący grodem posiadajÂącym, co najmniej 5 zbrojnych lub wolny wykazujÂący siĂŞ odwagÂą w trakcie bitew, darzony powszechnie szacunkiem i uznaniem na wniosek Jarla przy akceptacji Althingu i braku sprzeciwu (veta) ktĂłregoÂś z dotychczasowych starszych. Powinien mieĂŚ ukoĂączone 18 lat
- starszy moÂże posiadaĂŚ straÂż (do 5 osĂłb) skÂładajÂącÂą siĂŞ z wolnych (podejmujÂących dobrowolnie decyzjĂŞ o wstÂąpieniu do straÂży danego starszego) lub niewolnikĂłw wyznaczonych przez Jarla na wniosek GÂłosiciela Praw. W szczegĂłlnych przypadkach Jarl moÂże czasowo pozwoliĂŚ na posiadanie przez starszego wiĂŞkszej iloÂści straÂżnikĂłw.
- MoÂże uÂżywaĂŚ wszystkich historycznych kolorĂłw i skĂłr
- obowiÂązek przynajmniej 3 razy w miesiÂącu barĂŚ udziaÂł w treningach lub innych przydatnych dla TDW czynnoÂściach
-ma obowiÂązek pÂłaciĂŚ skÂładki

III Funkcje
1.Osoby spe³niaj¹ce jak¹kolwiek funkcje mog¹ wydawaÌ polecenia wszystkim otroka i wolnym, nawet jeœli nie s¹ oni im podlegli. Zabrania siê ³¹czenia funkcji z innymi funkcjami lub rangami
W TDW obowiÂązujÂą nastĂŞpujÂące funkcje:

2. Gospodyni\CzeÂśnik:
- jest odpowiedzialna\y za prowadzenie kuchni druÂżyny
- przygotowuje potrawy na uczty
- doglÂąda spiÂżarni druÂżyny i ewentualnie przed wyjazdem dokupuje potrzebne produkty
- gdy nie moÂże uczestniczyĂŚ w jakimÂś wyjeÂździe wyznacza z poÂśrĂłd jadÂących uczestnikĂłw kogoÂś na tymczasowe zastĂŞpstwo
- Gospodyni\ CzeÂśniik jest osobÂą wolnÂą, moÂże mieĂŚ otrokĂłw do pomocy, moÂże wybieraĂŚ sobie pomocnikĂłw spoÂśrĂłd wolnych\starszych.

3. Zbrojmistrz
-musi byĂŚ starszym
-pilnuje sprzĂŞtu
-szuka i naprawia usterki, moÂże do tego wyznaczyĂŚ osoby z druÂżyny
-opiekuje siĂŞ nad miejscem skÂładowania sprzĂŞtu
-wydaje sprzĂŞt odpowiednim osobom z druÂżyny
- podczas wyjazdĂłw odpowiada za skÂładowanie sprzĂŞtu, jego rozmieszczenie oraz ewentualne zgubienie
-moÂże wyznaczaĂŚ pomocnikĂłw

4. Skryba
- Trzyma piecze nad Kronikami i Kodeksem Dyscyplinarnym
- Dokonuje wpisĂłw w Kronikach i na wniosek Jarla, GÂłosiciela Praw lub Godiego w Kodeksie Dyscyplinarnym
- Kroniki skÂładajÂą siĂŞ z Kronik historycznych, opisujÂących bitwy TDW oraz chwalebne dokonaĂą jej czÂłonkĂłw oraz z Kronik Prawnych, zawierajÂących dekrety postanowienia i rozporzÂądzenia
- OgÂłasza dekrety, postanowienia i zarzÂądzenia caÂłemu TDW

5. StraÂżnik Praw
-moÂże przeprowadzaĂŚ wÂłasne treningi
-moÂże przywoÂływaĂŚ do porzÂądku osoby zebrane na Althingu
-moÂże wyjaÂśniaĂŚ niejasnoÂści prawne
- osÂądza w drobnych sprawach
- nie moÂże osÂądzaĂŚ w sprawach w ktĂłrych jedna ze stron ma status starszego
- zbiera skÂładki, informuje Jarla, GÂłosiciela Praw i Godiego w tej kwestii ich wpÂływania

IV Allthing

- jest zgromadzeniem wszystkich czÂłonkĂłw TDW.
- jest zwoÂływany, co najmniej 2 razy w roku.
- jest prowadzony przez Godiego i GÂłosiciela Praw.
- w czasie jego trwania (poza czasem zmagaĂą) nikt prĂłcz Jarla, Godiego i GÂłosiciela Praw nie moÂże posiadaĂŚ broni.
- w czasie Althingu odbywajÂą siĂŞ zmagania.
- w czasie Althingu odbywajÂą siĂŞ przyjĂŞcia, uwolnienia otrokĂłw oraz mianowania na starszych.
- nadzwyczajny Allthing moÂże byĂŚ zwoÂłany przed bitwÂą w celu przyjĂŞcia kandydatĂłw do grona otrokĂłw.

V SkÂładki:
- skÂładki w TDW sÂą obowiÂązkowe i wynoszÂą 5 zÂł miesiĂŞcznie. SkÂładki muszÂą wpÂłacaĂŚ osoby od statusu otroka w z wyÂż do StraÂżnika Praw.
- ze sk³adek s¹ dofinansowywane wyprawy TDW dla osób je p³ac¹cych (osoby nie uiszczaj¹ce sk³adek obowi¹zuje pe³na odp³atnoœÌ) oraz regulowane s¹ inne wydatki wspólne dru¿yny.
- w ramach sk³adek mo¿na ofiarowaÌ materia³y, rêkodzie³a, us³ugi przydatne dla TDW. W takim wypadku wysokoœÌ daniny okreœla Stra¿nik Praw. Mo¿e posi³kowaÌ siê zgodn¹ opinia Jarla i G³osiciela Praw lub Godiego.

Kodeks Dyscyplinarny

Przepisy ogĂłlne

Art. 1

   Karami sÂą:
a)   ĂŚwiczenia fizyczne
b)   kondycyjne ĂŚwiczenia fizyczne
c)   renowacja sprzĂŞtu
d)   „wiĂŞzy milczenia”
e)   banicja tymczasowa
f)   banicja
g)   degradacja
h)   kara „Âśmierci”

Art. 2

1.   Ă†wiczeniem fizycznym jest powszechne stosowane ĂŚwiczenie nie przekraczajÂące moÂżliwoÂści rozwojowych normalnego czÂłowieka. Æwiczenia fizyczne wymierza siĂŞ w razach. Nie moÂżna orzec wiĂŞcej niÂż 20 razĂłw.
2.   Kondycyjnym ĂŚwiczeniem fizycznym jest zespó³ powszechne stosowanych ĂŚwiczeĂą nie przekraczajÂące moÂżliwoÂści rozwojowych normalnego czÂłowieka. Kondycyjne ĂŚwiczenia fizyczne wymierza siĂŞ w seriach. Seria skÂłada siĂŞ  od 10 do 20 razĂłw lub 6 okr¹¿eĂą. Kolejne serie nie mogÂą skÂładaĂŚ siĂŞ z tych samych ĂŚwiczeĂą fizycznych.
3.   RenowacjÂą sprzĂŞtu jest obowiÂązek naprawy, konserwacji lub odtworzenia sprzĂŞtu bĂŞdÂącego na wyposaÂżeniu DruÂżyny.
4.   „WiĂŞzami milczenia” jest zakaz odzywania siĂŞ do jakiegokolwiek czÂłonka DruÂżyny przez okreÂślony czas. Nie moÂże on byĂŚ krĂłtszy niÂż godzina i dÂłuÂższy niÂż 2 tygodnie. Za zÂłamanie „wiĂŞzĂłw” grozi kara 2 ĂŚwiczeĂą fizycznych za kaÂżde wypowiedziane sÂłowo oraz kara 5 ĂŚwiczeĂą fizycznych jeÂśli jest to sÂłowo uznane w jĂŞzyku polskim lub jakimkolwiek innym jĂŞzyku za wulgarne.
5.   BanicjÂą tymczasowÂą jest wykluczenie czÂłonka DruÂżyny z treningu lub innego spotkania DruÂżyny do nastĂŞpnego treningu spotkania.
6.   BanicjÂą jest czasowe zrĂłwnanie statusu czÂłonka DruÂżyny ze statusem kandydata. Nie moÂże trwaĂŚ krĂłcej niÂż 1 miesiÂąc i nie dÂłuÂżej niÂż rok.
7.   DegradacjÂą jest obniÂżenie statusu czÂłonka DruÂżyny. MoÂżna obniÂżyĂŚ tylko o jeden status w dó³.
8.   „ÂŚmierciÂą” jest wydalenie z DruÂżyny. JeÂśli dana osoba zmieniÂła swoje zachowanie i chce wrĂłciĂŚ w poczet czÂłonkĂłw DruÂżyny, musi uzyskaĂŚ jednogÂłoÂśnÂą zgodĂŞ Allthing oraz widocznie zmieniĂŚ swoje postĂŞpowanie, ktĂłre byÂło powodem wydalenia. Zostaje przyjĂŞta ze statusem otoka, bez wzglĂŞdu na to jaki status miaÂła wczeÂśniej.

Art. 3

1.   W przypadku popeÂłnienia wiĂŞcej niÂż jednego czynu karalnego dopuszczalne jest ³¹czenie kar. ÂŁÂączna kara nie moÂże przekroczyĂŚ 100 razĂłw ĂŚwiczeĂą fizycznych, 30 serii kondycyjnych ĂŚwiczeĂą fizycznych.
2.   JeÂżeli skazany po odbyciu kary popeÂłnia ten sam lub podobny czyn karalny zasÂądza mu siĂŞ powtĂłrzenie kary. JeÂżeli po jej odbyciu popeÂłnia ten sam lub podobny czyn karalny moÂżna zasÂądziĂŚ karĂŞ dwukrotnie wyÂższÂą.
3.   Dopuszczone jest rozÂłoÂżenie kary na mniejsze czĂŞÂści, jeÂśli jej wykonanie przekracza moÂżliwoÂści skazanego.
4.   KaÂżda kara powinna byĂŚ wymierzana z rozwagÂą i sprawiedliwie, odpowiednio do warunkĂłw fizycznych osoby sÂądzonej, nie moÂże ona sprowadzaĂŚ na karanego naraÂżenie na utratĂŞ Âżycia lub zdrowia.





Czyny przeciwko porzÂądkowi i bezpieczeĂąstwu.

Art. 4

1.   Kto swoim zachowaniem przeszkadza w prowadzeniu, treningu, allthing lub innego zgromadzenia DruÂżyny podlega karze od 5 do 20 ĂŚwiczeĂą fizycznych, „wiĂŞzĂłw milczenia”, banicji tymczasowej.

Art. 5

1.   Kto nie szanuje sprzĂŞtu poprzez jego: rzucanie, wykorzystywanie niezgodnie z przeznaczeniem lub zÂłe przechowywanie podlega karze od 5 do 20 ĂŚwiczeĂą fizycznych.
2.   Kto dokonuje czynu wymienionego w art. 5 u.1 z premedytacjÂą podlega karze od 2 do 10 kondycyjnych ĂŚwiczeĂą fizycznych.
3.   W obu przypadkach moÂżna zasÂądziĂŚ dodatkowo karĂŞ renowacji sprzĂŞtu.

Art. 6

Kto uÂżywa s³ów przyjĂŞtych w jĂŞzyku polskim lub jakimkolwiek innym jĂŞzyku za wulgarne podlega karze od 5 do 20 ĂŚwiczeĂą fizycznych, „wiĂŞzĂłw milczenia”, banicji tymczasowej.

Art. 7

1.   Kto naraÂża innego czÂłonka DruÂżyny na niebezpieczeĂąstwo poniesienia uszczerbku na zdrowiu podlega karze od 2 do 10 kondycyjnych ĂŚwiczeĂą fizycznych.
2.   Kto dokonuje czynu wymienionego w art. 7 u.1 z premedytacjÂą podlega karze od 8 do 12 kondycyjnych ĂŚwiczeĂą fizycznych lub banicji do 6 miesiĂŞcy.
3.   W obu przypadkach moÂżna zasÂądziĂŚ dodatkowo karĂŞ renowacji sprzĂŞtu.


Art. 8

1.   Kto naraÂża innego czÂłonka DruÂżyny na niebezpieczeĂąstwo utraty zdrowia lub Âżycia podlega karze od 10 do 20 kondycyjnych ĂŚwiczeĂą fizycznych, do 6 miesiĂŞcy banicji, degradacji, „Âśmierci”.
2.   Kto dokonuje czynu wymienionego w art. 8 u.1 z premedytacjÂą podlega karze do 12 miesiĂŞcy banicji, degradacji, „Âśmierci”

Art. 9

   Kto nie przestrzega praw „ÂświatĂłw” i systemĂłw do ktĂłrych naleÂży DruÂżyna podlega karze od 10 do 20 ĂŚwiczeĂą fizycznych, od 1 do 10 kondycyjnych ĂŚwiczeĂą fizycznych, „wiĂŞzĂłw milczenia”, banicji do 6 miesiĂŞcy, degradacji.

Czyny przeciwko dyscyplinie

Art. 10

1.   Kto nie wykonuje odpowiednich poleceĂą podanych przez dowodzÂącego podlega karze od 5 do 20 ĂŚwiczeĂą fizycznych
2.   Kto dokonuje czynu wymienionego w art. 10 u.1 wiĂŞcej niÂż 2 razy w danym obrĂŞbie czasu podlega karze od 10 do 20 ĂŚwiczeĂą fizycznych, od 1 do 5 kondycyjnych ĂŚwiczeĂą fizycznych.
3.   W obu przypadkach moÂżna zasÂądziĂŚ dodatkowo karĂŞ renowacji sprzĂŞtu.




Art. 11

1.   Kto nie wykonuje odpowiednich poleceĂą wydanych przez swojego suzerena podlega karze od 5 do 10 ĂŚwiczeĂą fizycznych.
2.   Kto dokonuje czynu wymienionego w art. 12 u.1 wiĂŞcej niÂż 2 razy w danym obrĂŞbie czasu podlega karze od 10 do 20 ĂŚwiczeĂą fizycznych.




Art. 12

1.   Kto poprzez swoje zachowanie uchybia czci swojemu suzerenowi lub czÂłonkowi wyÂższemu statusem podlega karze od 10 do 20 ĂŚwiczeĂą fizycznych, od 2 do 10 kondycyjnych ĂŚwiczeĂą fizycznych, „wiĂŞzĂłw milczenia”, banicji tymczasowej degradacji.
2.   Kto poprzez swoje zachowanie uchybia czci czÂłonkowi DruÂżyny rĂłwnemu mu statusem podlega karze od 10 do 20 ĂŚwiczeĂą fizycznych, od 1 do 5 kondycyjnych ĂŚwiczeĂą fizycznych, banicji do 3 miesiĂŞcy.
3.   W obu przypadkach moÂżna zasÂądziĂŚ dodatkowo karĂŞ renowacji sprzĂŞtu.




Art. 13

1.   Kto nie bierze udziaÂłu w treningu dÂłuÂżej niÂż miesiÂąc, bez podania przyczyny podlega karze od 5 do 10 kondycyjnych ĂŚwiczeĂą fizycznych, banicji do 4 miesiĂŞcy, degradacji.
2.   Kto nie stawia siĂŞ na bitwĂŞ, bez podania przyczyny podlega karze od 10 do 15 kondycyjnych ĂŚwiczeĂą fizycznych, banicji do 12 miesiĂŞcy, degradacji.
3.   W obu przypadkach moÂżna zasÂądziĂŚ dodatkowo karĂŞ renowacji sprzĂŞtu.

ObjaÂśnienie terminĂłw kodeksowych

Art. 14

1.   Status jest to pozycja, ktĂłrÂą czÂłonek DruÂżyny zajmuje w jej szeregach.
2.   Raz jest to jedne peÂłne wykonanie ĂŚwiczenia.
3.   Okr¹¿enie jest to jedno peÂłne obiegniĂŞcie wyznaczonego terenu.
4.   ObrĂŞb czasu jest to jeden trening, bitwa, allthing lub inna wyraÂźnie zaznaczona jednostka czasu w ktĂłrej obecnych jest co najmniej 3 czÂłonkĂłw DruÂżyny.
5.   Odpowiednie polecenie jest to polecenie, ktĂłre nie narusza godnoÂści, zdrowia, Honoru Wojownika i moÂżliwoÂści fizycznych czÂłonka DruÂżyny i  zwiÂązane jest z czÂłonkostwem danej osoby w DruÂżynie.
6.   Honor Wojownika jest to zwyczajowa praktyka walki i czynnoÂści z niÂą zwiÂązanych praktykowana przez bractwa wczesnoÂśredniowieczne oraz wszelkie inne zwyczaje dotyczÂące zachowania siĂŞ Wojownika podczas bitwy i poza niÂą.
Przepisy koĂącowe

Art. 15

1.   Kodeks wchodzi w Âżycie z dniem jego ogÂłoszenia.
2.   Modyfikacji mogÂą dokonaĂŚ Godi z GÂłosicielem praw po zatwierdzeniu przez Jarla lub sam Jarl.